“นางแมวเอย…ขอฟ้าขอฝน ให้ตกลงมาด้วยนะ”
ในพิธีแห่นางแมว ผู้อาวุโสที่สุดจะพูดกับนางแมวเช่นนี้ก่อนที่จะนำนางแมวเข้ากระบุง จากนั้นจึงยกกระบุงสอดคานหามหัวท้าย โดยจะปิดหรือเปิดฝากระบุงก็ได้ แต่ถ้าปิดต้องให้นางแมวโดนน้ำกระเซ็นใส่ตอนที่สาดน้ำด้วย ถึงต้องถูกต้องตามหลักประเพณี
พิธีแห่นางแมวนั้นเป็นพิธีกรรมขอฝนของเกษตรกรไทย ในอดีตพบเห็นได้ในภาคกลางและภาคตะวันออกเฉียงเหนือ โดยเมื่อใกล้ถึงฤดูเพาะปลูกแล้วแต่ฝนยังไม่มาหรือมาล่าช้ากว่าปกติ เหล่าบรรดาข้าวในนา พืชในสวนก็จะขาดน้ำแห้งตาย ทำให้เดือดร้อนกันไปทั่ว เชื่อกันว่าสาเหตุที่ฝนฟ้าไม่ตกต้องตามฤดูกาล เกิดความแห้งแล้ง มีหลากหลายสาเหตุ ไม่ว่าจะเป็นเพราะดินฟ้าอากาศแปรปรวน ผู้คนไม่มีศีลธรรม หรือผู้ปกครองไม่อยู่ในทศพิศราชธรรม เป็นต้น ทำให้ต้องแห่นางแมวเพื่อให้ฝนตกลงมา
ส่วนความเชื่อที่ว่าทำไมต้องใช้แมวขอฝนนั้น เพราะคนไทยสมัยก่อนเห็นว่าแมวเป็นสัตว์ที่กลัวน้ำ กลัวฝน หากฝนตกเมื่อใดแมวจะร้อง คนโบราณจึงถือเป็นเคล็ดไว้ว่าถ้าแมวร้องแสดงว่าฝนกำลังจะตก
แต่บางความเชื่อก็บอกว่าเป็นเพราะว่าแมวคือตัวแทนของความแห้งแล้ง หากเมื่อใดแมวถูกสาดน้ำจนเปียกปอนก็เท่ากับเป็นการขับไล่ความแห้งแล้งออกไปจากบ้านเมืองนั่นเอง
โดยนางแมวที่นำมาแห่ในพิธีนั้นต้องเป็นเพศเมีย สายพันธุ์สีสวาด เพราะแมวพันธุ์นี้มีสีขนเป็นสีเทาเข้มคล้ายสีของเมฆฝน และมีแววตาเป็นสีเหลืองอมเขียวคล้ายต้นข้าวในทุ่งนา หรือจะใช้แมวดำก็ได้ จำนวน 1-3 ตัว มาใส่กระบุงหรือตะกร้าแล้วแห่ไปรอบๆ หมู่บ้าน หากขบวนแห่ผ่านหน้าบ้านใครก็ให้สาดน้ำใส่แมว เพื่อให้ส่งเสียงร้องออกมา จะได้ดลบันดาลให้ฝนตกลงมาตามความเชื่อ จนกลายเป็นพิธีแห่นางแมวสืบมา
แต่หลังจากที่มีโครงการฝนหลวงของพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช รัชกาลที่ 9 ที่ทรงสร้างฝนเทียมสำหรับบรรเทาปัญหาความแห้งแล้งขาดแคลนน้ำในการเกษตร พิธีแห่นางแมวก็เริ่มลดลงและแทบหมดไปจากประเทศไทย แต่ก็มีบางจังหวัดที่ยังสืบทอดประเพณีแห่นางแมวอยู่เพื่อเป็นการอนุรักษ์วัฒนธรรมไทยอยู่ แต่ก็ได้มีการปรับเปลี่ยนตามยุคสมัยเพื่อที่ไม่ต้องทรมานแมวอีกต่อไป บางทีก็ใช้ตุ๊กตาแมว หรือบางที่ก็มีการนำสาวๆ น่ารักแต่งตัวเลียนแบบแมวขึ้นขบวนแห่เป็นงานเทศกาลครึกครื้น
ที่ไม่ใช่มีไว้เพื่อเรียกฝน….แต่มีไว้เรียกรอยยิ้มและเสียงหัวเราะแทน
