สถานะ : เหลือประมาณ 700 ตัวในไทย
แว่บแรกที่เห็น สมเสร็จช่างดูเหมือนสัตว์ประหลาด
เพราะมีจมูกเป็นงวงเหมือนช้าง เท้าเหมือนแรด ลำตัวอ้วนตันเหมือนหมู หางกุดเหมือนหมี แถมยังมีสีเทา-ขาวประหลาดที่ละม้ายคล้ายแพนด้ายักษ์อีกด้วย อีกทั้งตอนเด็กกลับมีลายเหมือนแตงไทย คล้ายๆ ลูกหมูป่าไม่เหมือนตอนโตเต็มวัยอีกต่างหาก ชื่อสมเสร็จก็มีที่มาจากคำว่า “ผสมเสร็จ” ซึ่งเป็นชื่อที่คนสมัยก่อนเชื่อว่าสมเสร็จเกิดจากการผสมของสัตว์หลายๆ ชนิดนั่นเอง
แม้ว่าเราจะสามารถพบเห็นสมเสร็จได้ง่ายๆ ที่สวนสัตว์เกือบทุกแห่ง แต่สำหรับในธรรมชาติแล้ว สมเสร็จถือว่าเป็นสัตว์ป่าที่หายากมาก ด้วยความที่สมเสร็จมีจมูกที่ดีมากและมีนิสัยตื่นตัวระวังภัยตลอดเวลา ทำให้เมื่อมนุษย์เข้าใกล้จะเร้นกายหายไปตัวไปในป่าลึกทันที อีกทั้งยังว่ายน้ำเก่งและสามารถเดินในน้ำลึกเพื่อหลบหนีได้อีกด้วย สัตว์นักล่า เช่น เสือ ก็ไม่ค่อยอยากยุ่งกับสมเสร็จ เพราะที่หลังคอมีแผ่นหนังหนาปกป้องจุดตายตัวเองไว้ ทำให้กัดไม่ค่อยเข้า อาจเพราะเหตุนี้เองทำให้สมเสร็จที่เป็นสัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนมที่นับว่าดึกดำบรรพ์มากมีชีวิตรอดมาจนถึงในปัจจุบันนี้ได้
ความรู้เกี่ยวกับสมเสร็จที่เรามีอยู่ตอนนี้นับว่ามีน้อยมากเพราะแทบไม่เคยมีใครพบเห็นมันในป่าเลยซักครั้ง เคยมีคนถ่ายภาพสมเสร็จในป่าเมืองไทยได้เพียงไม่กี่ครั้งตลอด 10 ปีที่ผ่านมา ด้วยความที่ลึกลับและหน้าตาแปลกประหลาด ทำให้สมเสร็จเป็นสัตว์ที่เกี่ยวข้องกับตำนานความเชื่อมากมายทั่วโลก เช่น ที่ญี่ปุ่น เชื่อว่าสมเสร็จเป็นปิศาจแบบหนึ่งที่คอยมากินฝันหรือฝันร้ายของผู้คน เรียกว่า บะกุ ส่วนในนักล่าสัตว์และชาวบ้านในไทยเชื่อว่าหากใครเข้าไปในป่าแล้วพบสมเสร็จจะโชคร้าย ให้กลับออกมาจากป่าทันที หรือฉีกชายผ้าขาวม้าแก้เคล็ดแทน
ในความเป็นจริง สมเสร็จไม่ได้เกี่ยวข้องกับโชคร้ายหรือกินฝัน หากแต่เป็นนักปลูกป่าตัวยง เพราะว่าอาหารที่พวกมันกินมีเมล็ดพืชอยู่มากมาย เมื่อสมเสร็จย้ายพื้นที่หาอาหารไปเรื่อยๆ มูลของมันก็จะช่วยกระจายเมล็ดพันธุ์ให้เติบโตในพื้นที่ที่เหมาะสมต่อไป
แม้ว่าสมเสร็จจะไม่มีทั้งเขี้ยวหรืองา รวมไปถึงไม่มีใครนิยมกินเนื้อ ทำให้ไม่ตกเป็นเป้าของเหล่านักล่าสัตว์ซักเท่าใดนัก แต่สถานการณ์ของสัตว์หน้าตาประหลาดชนิดนี้ก็นับว่าน่าเป็นห่วงมาก เพราะถูกคุกคามแหล่งที่อยู่อาศัย ติดกับดักของนักล่าสัตว์ รวมไปถึงการถูกจับเพื่อมาแสดงในสวนสัตว์ อีกทั้งสมเสร็จยังเป็นสัตว์ที่ตั้งท้องนาน คือ 13 เดือน และตกลูกครั้งละ 1 ตัวเท่านั้น ทำให้พวกมันเพิ่มจำนวนได้ช้าขึ้นไปอีก
สมเสร็จเป็นสัตว์ลึกลับที่เร้นกายอยู่ในป่าลึกเมืองไทยมานาน แต่เรากลับมีข้อมูลเกี่ยวกับพวกมันน้อยมาก ซึ่งคงเป็นเรื่องที่น่าเศร้าหากพวกเขาสูญพันธุ์ไปจากธรรมชาติด้วยน้ำมือของพวกเรา…
โดยที่เรายังไม่ทันได้รู้จักพวกมันจริงๆ เลย
